31 Οκτωβρίου 2013

Τι είναι πολιτικό γεγονός σήμερα


Ζακ Ελλύλ (1912-1994)
Τα πολιτικά γεγονότα, χτες ... 

(…) Στον πολιτικό κόσμο υπάρχουν γεγονότα. Αλλά όσο απίθανο κι αν ακούγεται, τα πολιτικά γεγονότα σήμερα δεν μοιάζουν πια με τα παλιότερα. Πριν από τον 19ο αιώνα μπορούσαμε να διακρίνουμε δυο κατηγορίες πολιτικών γεγονότων. 

Από τη μια μεριά, τα τοπικά γεγονότα, γεγονότα άμεσου ενδιαφέροντος, που μπορούσε να τα διαπιστώσει κανείς αδιαμεσολάβητα: ένας τοπικός λιμός, μια κρίση διαδοχής στην οικογένεια του φεουδάρχη, η χρεοκοπία ενός προεστού της πόλης. Όλοι όσοι ανήκαν στην ενδιαφερόμενη ομάδα, μπορούσαν να τα διαπιστώσουν αυτοπροσώπως και ήταν εξαιρετικά δύσκολο να διαφυλαχτεί το μυστικό, διότι οι επιπτώσεις του γεγονότος είχαν απήχηση σε ένα περιορισμένο κόσμο. (…)

Από την άλλη, υπήρχαν πολιτικά
γεγονότα οικουμενικού ενδιαφέροντος, που δεν ήταν γνωστά στο σύνολο των πληθυσμών. Άλλωστε ούτε ο πολύς κόσμος νοιαζόταν ιδιαίτερα γι’ αυτά τα οικουμενικής υφής γεγονότα , τα οποία απασχολούσαν μόνο τις πολιτικές ελίτ. Οι υπήκοοι μάθαιναν γι’ αυτά μόνον από τους πλανόδιους θιάσους, τους εμπόρους και τους τροβαδούρους∙ και δεν αισθάνονταν να τους αφορούν άμεσα και αληθινά∙ τα ένιωθαν περισσότερο σαν ψυχαγωγία, δεν ήταν το περιβάλλον όπου ζούσαν οι ίδιοι. (…)

... και σήμερα.
 
Η κατάσταση αυτή έχει αλλάξει ριζικά. Σήμερα, μέσα από την παγκόσμια αλληλεπίδραση που έχει εδραιωθεί από πολλές οδούς, κάθε οικονομικό ή πολιτικό συμβάν που συμβαίνει στην υφήλιο, έρχεται να αγγίξει κάθε άνθρωπο, όπου κι αν βρίσκεται. (…)

Ταυτόχρονα, επειδή οι κυβερνήσεις βασίζονται στο λαό, ο λαός καλείται να δίνει τη γνώμη του για τα πάντα∙ άρα πρέπει να είναι σε θέση να γνωρίζει όλα αυτά τα γεγονότα. Τίθεται λοιπόν, σήμερα, το θέμα της γνώσης του γεγονότος. Αλλά αυτή η γνώση δεν μπορεί πια να είναι άμεση, αδιαμεσολάβητη∙ είναι γνώση διατυπωμένη με λέξεις μέσα από πολλούς ενδιάμεσους. Είναι γνώση μεταπλασμένη σε κοινή γνώμη.

Τι είναι η «κοινή γνώμη»

Πράγματι, η γνώση δεν σχηματίζει «κοινή γνώμη» όσο παραμένει προσωπική, βέβαιη και άμεση, έστω κι αν είναι απόρροια λογικής σκέψης. Για να το καταλάβουμε αυτό, αρκεί να ακούσουμε τους βετεράνους του πολέμου, αν είναι απλοί στρατιώτες: διηγούνται ατελεύτητα λεπτομέρειες που έζησαν, αλλά δεν έχουν καμιά εμπειρία του συνολικού πολέμου. Αδυνατούν να περιγράψουν τις φάσεις και τις αλληλουχίες του. Οι στρατιώτες, δηλαδή, που γνωρίζουν ο καθένας μια λεπτομέρεια του πολέμου, ποτέ δεν θα σχηματίσουν μια κοινή γνώμη πατώντας μόνο στην εμπειρία τους. 
 
Η γνώση, για να μετασχηματιστεί σε αποκρυσταλλωμένη θέση και, από εκεί, σε κοινή γνώμη, πρέπει να αποκτήσει έναν ορισμένο αφηρημένο και γενικό χαρακτήρα. (…)

Με άλλα λόγια, κοινή γνώμη σχηματίζεται όταν οι Γάλλοι, οι Άγγλοι, κ.ο.κ. διαβάσουν στις εφημερίδες τους, διατυπωμένο με λέξεις, κάτι που συνέβη. (…)

Κατασκευασμένα «πολιτικά συμβάντα»

Σήμερα λοιπόν, ένα συμβάν είναι πολιτικό μόνο κάτω από δυο προϋποθέσεις:

Πρώτον, όταν η κυβέρνηση ή μια ισχυρή ομάδα έχει αποφασίσει να το πάρει υπ’ όψη της∙ και δεύτερον, όταν η κοινή γνώμη θεωρεί πως αυτό το γεγονός είναι πράγματι γεγονός, συνέβη όντως, και μάλιστα πολιτικό γεγονός. Αυτό λοιπόν που ονομάζεται τώρα πολιτικό γεγονός δεν είναι διόλου το συμβάν καθεαυτό∙ είναι το γεγονός μεταπλασμένο σε κοινή γνώμη, επειδή η κυβέρνηση πρέπει να κυβερνά σε συνάρτηση με αυτή την κοινή γνώμη. (…)

Αυτό εξοβελίζει στην ανυπαρξία ορισμένα σημαντικά γεγονότα, τα οποία αν και είναι από τη φύση τους πολιτικά, δεν θα γίνουν ποτέ πολιτικά γεγονότα επειδή δεν υπάρχει διαμόρφωση κοινής γνώμης γύρω από αυτά. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα εδώ ήταν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη ναζιστική Γερμανία: επρόκειτο για ένα σημαντικό γεγονός, που εδραζόταν σε ορατά υλικά δεδομένα, που το βίωναν μυριάδες άνθρωποι και όμως, ακόμα και το 1939 ήταν ένα συμβάν «ανύπαρκτο». (…) 

Τέτοια εξάλειψη γεγονότων δεν συμβαίνει μόνο στις αυταρχικές και τις ολοκληρωτικές χώρες, αλλά και στις δημοκρατίες. Έχουμε και εδώ γεγονότα που δεν υπάρχουν, επειδή η κοινή γνώμη δεν έχει προετοιμαστεί για αυτά. Για παράδειγμα, η κοινή γνώμη αγνοούσε την κατάσταση της εργατικής τάξης στην Αγγλία και τη Γαλλία κατά το 19ο και στις αρχές του 20ου αιώνα. Παιδική εργασία, τρώγλες, μισθοί της συμφοράς, αρρώστιες, απάνθρωπες συνθήκες δουλειάς, όλα αυτά “δεν υπήρχαν” και χρειάστηκε η επίμονη, και μερικές φορές βίαιη, δράση της εργατικής τάξης για να επιβάλει στην κοινή γνώμη την ύπαρξη ενός τόσο συντριπτικού γεγονότος. (…)

Αλλά αν το συμβάν υπάρχει μόνο μέσω της κοινής γνώμης, αρκεί άραγε μια καλή πληροφόρηση για να λυθεί το πρόβλημα; Αν μια τίμια πληροφόρηση μεθερμήνευε όλα τα συμβάντα και τα παρέδιδε στο κοινό, αυτό θα κατέληγε άραγε στο να κάνει πολιτικά αυτά τα γεγονότα και να δημιουργήσει μια κοινή γνώμη που θα συνέπιπτε αντικειμενικά με την πραγματικότητα; Αυτό δεν είναι παρά ένα όμορφο όνειρο, όνειρο που κάνουν όσοι πιστεύουν στη συμφιλίωση των μμε με τη δημοκρατία. Υπάρχουν όμως δυο εμπόδια σε αυτή τη συμφιλίωση:

α) Πρώτα-πρώτα, μια πληροφορία δεν αρκεί για να δώσει στο γεγονός στο οποίο αναφέρεται, το χαρακτήρα πολιτικού γεγονότος. Όταν η πληροφορία παρέλθει, το γεγονός λησμονείται. Δεν έχει ακόμα εισέλθει στο πεδίο των ζητημάτων που απασχολούν την κοινή γνώμη. Η μια πληροφορία εκτοπίζει την άλλη, ακόμα κι αν έχει διάρκεια 5 ή 6 μέρες. Το κοινό μένει ανέγγιχτο από μια απλή έκθεση συμβάντων, την οποία δεν πολυκαταλαβαίνει και στην οποία δεν εστιάζει την προσοχή του. (…)

β) Το δεύτερο εμπόδιο είναι, ότι μια πληροφορία δεν παράγει ποτέ μια κοινή γνώμη. Μυριάδες πληροφορημένοι άνθρωποι δεν συγκροτούν μια κοινή γνώμη. Η πληροφορία αυτή καθαυτή δεν έχει ούτε τη διάρκεια, ούτε την ένταση που είναι απαραίτητες για να δημιουργηθεί μια κοινή γνώμη αφού έχει κεντριστεί το ενδιαφέρον των ανθρώπων. Επειδή υπάρχει τεράστια ποικιλία πληροφοριών, μία και μόνο πληροφορία δεν αρκεί για να πολώσει την προσοχή των διαφορετικών ανθρώπων. Για να συγκροτηθεί η κοινή γνώμη και να οργανωθεί ως τέτοια, πρέπει τα σύμβολα να υποβληθούν σε επεξεργασία. Δεν αρκεί λοιπόν η πληροφορία για να γεννήσει ένα συμβάν στην πολιτική ζωή, για να του δώσει το χαρακτήρα πολιτικού γεγονότος.

Προπαγάνδα

Αυτό, το πετυχαίνει μόνο η προπαγάνδα. Μόνο η προπαγάνδα υποχρεώνει την αεάνως κινούμενη προσοχή της μάζας να σταθεί και να καθηλωθεί στο τάδε συμβάν. Μόνο η προπαγάνδα διδάσκει στη μάζα τις προβλέψιμες συνέπειες του δείνα μέτρου. Μόνο η προπαγάνδα στερεοποιεί την κοινή γνώμη και την προσανατολίζει σε σχέση με τον τάδε παράγοντα, που γίνεται πάραυτα πολιτικό συμβάν ή πολιτικό πρόβλημα. Μόνο η προπαγάνδα μετασχηματίζει, σήμερα, την ατομική εμπειρία σε κοινή γνώμη. Αυτή ενεργεί στο νοητικό σύμπαν και ανυψώνει στην τάξη του προβλήματος ένα σύνολο συμβάντων με τη δημιουργία μιας κοινής γνώμης για το ζήτημα. Δεν υπάρχει, λοιπόν, κοινή γνώμη καθεαυτή. (…)

Έτσι, ο πολιτικός δεν ενεργεί μόνο μέσα στο σύμπαν των εικόνων της κοινής γνώμης, αλλά μπορεί και να δημιουργεί αυτές τις εικόνες και να τις τροποποιεί με τα μέσα πληροφόρησης και προπαγάνδας που έχει στη διάθεσή του. Αντίστροφα, η κοινή γνώμη που διαμορφώνεται μέσα σε αυτό το σύμπαν, καθορίζει τον πολιτικό, ο οποίος μπορεί να κυβερνά μόνο με βάση αυτήν.

Ωστόσο, μέσα σε αυτό το εικονικό σύμπαν οι αμοιβαίοι καθορισμοί δεν είναι ούτε αυτόματοι, ούτε αυστηροί. Στην πραγματικότητα, η κυβέρνηση δεν “κατασκευάζει” την κοινή γνώμη, η οποία βασίζεται σε στερεότυπα και προκαταλήψεις που δύσκολα ξεριζώνονται. Και από την άλλη, η κοινή γνώμη δεν υποχρεώνει την κυβέρνηση, διότι δεν διαθέτει (η κοινή γνώμη) ιδιαίτερα μέσα έκφρασης. Στην πραγματικότητα, είμαστε πολύ περισσότερο μάρτυρες μιας διπλής παράλυσης παρά μιας αμφίδρομης αποτελεσματικότητας. (…)

Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε, ότι σε αυτό το παιχνίδι υπάρχει και ένας τρίτος εταίρος: ο κάτοχος των μέσων δράσης, ο οποίος, σε αυτό το σύμπαν των εικόνων, είναι ο προπαγανδιστής. Και ξέρουμε πολύ καλά, ότι αυτός είναι ένας τεχνικός, ο οποίος πολύ λίγο νοιάζεται για τον πολίτη και αντιπροσωπεύει πολιτικά ή οικονομικά συμφέροντα, με βάση τα οποία θα διαμορφώσει την κοινή γνώμη.»

Ζακ Ελλύλ, LIllusion politique [Η πολιτική αυταπάτη], 1965
 

27 Οκτωβρίου 2013

Μεταξύ δυο κόσμων: ο Βανεγκέμ για τον Λοτρεαμόν



Ραούλ Βανεγκέμ
«Χάρη στον Μαλντορόρ ο Λοτρεαμόν έκανε την είσοδό του στη λογοτεχνική ιστορία και μάλιστα τόσο καλά, ώστε ο Ιζιντόρ Ντυκάς, συγγραφέας των Ποιημάτων, σχεδόν του είναι υπόχρεος που δεν αποκλείστηκε από αυτήν. […] 


Χρειάζεται άραγε να θυμίσουμε γύρω από ποιο δίλημμα περιστρέφονται οι περισσότερες από τις ερμηνείες που προτάθηκαν μέχρι σήμερα; Κατ’ αυτές, ή τα Ποιήματα διαδέχονται το Μαλντορόρ σαν ένας ‘απερίφραστος κομφορμισμός’ μετά την ‘ανελέητη εξέγερση’ (Καμύ), ή ο συστηματικός μηδενισμός των Ασμάτων προχωρά σ’ ένα καινούργιο δρόμο ντυμένος το μανδύα του κυνισμού. Μ’ άλλα λόγια, λένε πως ο Λοτρεαμόν είτε απαρνείται (κι έτσι, μ’ ένα πιο βολικό παράδειγμα, βλέπουν να επαναλαμβάνεται το παράδοξο του Ρεμπό), είτε κρύβει. Και στις δύο περιπτώσεις, όποιος φαντάζεται μια τέτοια συμπεριφορά −και μάλιστα σ’ ένα τόσο ιδεατό σημείο−, φανερώνει απλώς μια σκέψη που ασχολείται μόνο με τις δικές της παραστάσεις και συνεπώς ελάχιστα την απασχολεί η συγκεκριμένη πραγματικότητα. Ωστόσο το πρόβλημα των Ποιημάτων δεν δικαιολογεί την απουσία μιας αντικειμενικής λύσης, όσο πολύπλοκο κι αν είναι αυτό. […]


Ο Μαλντορόρ καταλήγει στα Ποιήματα. Ας το διευκρινίσουμε: ο Πρόλογος σ’ ένα Μελλοντικό Βιβλίο δεν παρουσιάζεται ούτε ως μορφική άρνηση των Ασμάτων, ούτε ως προέκτασή τους, αλλά μάλλον ως ένα ξεπέρασμα που, αν και αρνιέται τον Μαλντορόρ, τον συντηρεί προσφέροντας μια σύνθεση των αντιθέσεων που είχαν φτάσει σε κρίσιμο σημείο στο Στ΄ Άσμα. Έτσι, μ’ ένα ποιοτικό άλμα αποκαλύπτεται η κατάληξη ενός μετασχηματισμού, που μέχρι την εξαφάνιση του Μαλντορόρ παρέμενε καθαρά ποσοτικός 


Το πρώτο πράγμα που νιώθει κανείς διαβάζοντας διαδοχικά το Μαλντορόρ και τα Ποιήματα είναι η ανομοιότητά τους, που ξαφνιάζει τις αισθήσεις μάλλον και όχι −a priori− την κρίση. Ωστόσο, λες από κάποια περίεργη παρεξήγηση, την αξία του έργου που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατο του Ιζιντόρ Ντυκάς την κρίνουν συνήθως με βάση το δυσάρεστο συναίσθημα, που προκαλεί το ξαφνικό πέρασμα από τη θύελλα στη νηνεμία∙ και, αγνοώντας το περιεχόμενο και το νόημα της εξέγερσης, επιμένουν στον στρόβιλο, στη φρενίτιδα των Ασμάτων, για να κρίνουν προκατειλημμένα τα Ποιήματα και την ψυχρή τους συνέπεια με πρότυπο την παθιασμένη ένταση του Μαλντορόρ. Τουλάχιστον όμως, ας προκαλούσε την έκπληξη αυτή η μαεστρία με την οποία ο ορθολογικό έλεγχος περνάει στο προσκήνιο του έργου του Λοτρεαμόν-Ντυκάς, αυτή η βιασύνη να στραγγαλιστεί ο ερωτισμός, ή η θέληση του Στ΄ ΄Ασματος να μετατρέψει τις κηλίδες αίματος σε κηλίδες μελανιού, τις οποίες τα Ποιήματα θα είναι αρκετά για να σβήσουν! […]  

Γιατί αλήθεια ο Λοτρεαμόν αρνιέται το πειθήνιο όργανό του, τον Μαλντορόρ; [...]


Ο Λοτρεαμόν έπλασε με τον Μαλντορόρ μια οξυμένη, παροξυστική μορφή του Κακού ως αναπόσπαστου στοιχείου του κόσμου∙ μια μορφή ανείπωτης βίας, την οποία θέλησε να στρέψει ενάντια στην παγκόσμια ψεύτικη καλή συνείδηση, ενάντια σε μια ηθική σκλήρυνση που, όπως πίστευε, ήταν υπεύθυνη για την διατήρηση του υπέρτατου Καλού σε μια αιωνίως υπερβατική κατάσταση. Πράγματι, παρόλο που ο Μαλντορόρ αντιπροσωπεύει ένα στάδιο προς ένα καλύτερο κόσμο, δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι θα μένει για πάντα αποκλεισμένος από αυτό τον καινούργιο κόσμο. […]
 
Από εδώ μέχρι τα Ποιήματα, μέχρι την αποδοχή του καλού και την αναγνώριση του ζωογόνου ρόλου του ως θεμέλιας αρχής για τη μελλοντική άρνηση του κακού, δεν υπάρχει παρά ένα μόνο βήμα. […] 


Ο Ντυκάς δεν διαλέγει λοιπόν ανάμεσα στην εξέγερση και την απάρνησή της. Περνάει από μια σύγκρουση θέσης-αντίθεσης σε μια σύνθεση, η οποία πλάθει την εξέγερση των Ποιημάτων. Αν τα Ποιήματα τον φέρνουν σε μια παραπάνω συμφωνία με τον κόσμο στον οποίο ζει, δεν πρέπει με κανένα τρόπο να συμπεράνουμε πως τον εκθειάζει, ούτε ότι αποδέχεται −με ποιο μυστήριο της ψυχολογίας;− την κατάσταση εναντίον της οποίας είχε εξαπολύσει τον Μαλντορόρ. […] Η βία έχασε τη γοητεία της, αλλά αυτό το γεγονός δεν μειώνει τη θέλησή του να αντιτάξει στις δυνάμεις του κακού την επιθυμία του για μια καλύτερη ζωή για τον ίδιο και την ανθρωπότητα. […]»
 

Ραούλ Βανεγκέμ, Ο Ιζιντόρ Ντυκάς και ο κόμης του Λοτρεαμόν στα ΠΟΙΗΜΑΤΑ (1956),
από το βιβλίο Φρανσουά Καραντέκ - Ραούλ Βανεγκέμ, Δυο μελέτες για τον Λοτρεαμόν
(εκδ. ΥΨΙΛΟΝ,1985)




Σημ. HS. Δεν πήγα χτες να τον ακούσω. Φόρος τιμής λοιπόν, αυτή εδώ η υπενθύμιση ενός από τα πρώτα-πρώτα άρθρα του Βανεγκέμ, χαρακτηριστικό της κοφτερής ματιάς του. Εν προκειμένω, στην ανατομία που κάνει σε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα «παράδοξα» της λογοτεχνίας, την «αλλαγή πλεύσης» του Λοτρεαμόν/Ντυκάς από τα Άσματα του Μαλντορόρ στα Ποιήματα. Ο Πρόλογος σ’ ένα Μελλοντικό Βιβλίο είναι ο υπότιτλος που, μάλλον από λάθος ανάγνωση, είχαν προσθέσει πολλοί εκδότες στα Ποιήματά του.

19 Οκτωβρίου 2013

Για είκοσι ολόκληρα χρόνια επεξεργαζόσουνα τον τρόπο να είσαι μοναδική | Μανιφέστα 26


«... Θα γινόταν κάτι πολύ μεγάλο, το είχε υποσχεθεί στον εαυτό της εκείνο το απόγευμα του 1965, ήταν σίγουρη ότι θα τα κατάφερνε γιατί αυτό που θα γινόταν, χωρίς να ξέρει ακριβώς πότε, υπήρχε ήδη μέσα της. Καμμιά φορά της μιλούσε. Την ειδοποιούσε να είναι προσεκτική, να μην παρασύρεται, να κάνει υπομονή όταν έβλεπε τη μαμά νευρική, να μην εκδηλώνεται πριν είναι σίγουρη για κάτι, να παρατηρεί γύρω της, να κρατάει κάπως τον εαυτό της σε απόσταση. 

Όλοι γύρω της ζούσαν δραματικά, έβαζαν τις φωνές. Έκλαιγαν, φώναζαν, τα έπαιρναν όλα στα σοβαρά, ακόμα κι όταν γέλαγαν ήταν πολύ σοβαροί, κάτι τους βάραινε, κάτι που δεν το ομολογούσαν. Δεν ήταν κάτι ψυχολογικό, τους βάραινε κάτι κοινό, προσπαθούσαν να ξεχάσουν κάτι, προσπαθούσαν να ζήσουν στο παρόν και δεν τα κατάφερναν. Θυμόντουσαν κάτι απροσδιόριστο, άλλοι το τοποθετούσαν τριάντα κι άλλοι πενήντα ή τετρακόσια χρόνια πριν, αλλά ήταν τελικά κάτι το απροσδιόριστο, κοντινό και μακρινό, οικείο και άγνωστο, σκοτεινό και ξεκάθαρο. Καμμιά φορά τους μιλούσε, τους έλεγε να κάνουν υπομονή, ν’ αφήσουν τα πράγματα να κυλήσουν και βλέπουμε, ν’ αφήσουν τον κόσμο να ταλαιπωρηθεί λίγο ακόμα, τον πλανήτη να καταστραφεί και να οικοδομηθεί άλλη μια φορά κι ύστερα βλέπουμε. Ήταν κάτι το κοινό που μύριζε καταστροφή, μια ελάχιστη ανάσα και πάλι καταστροφή, η καταστροφή ήταν η πιο φυσική κατάσταση και το πιο δύσκολο ήταν να περιμένεις με αξιοπρέπεια την καταστροφή, να επιβιώνεις μέσα στα ερείπια όπως είχε συμβεί είκοσι, τριάντα, τετρακόσια, χίλια χρόνια πριν. Τους βάραινε μια πετυχημένη προσπάθεια κι αν ήθελες να κάνεις κάτι πολύ μεγάλο, έπρεπε να κρατηθείς σε απόσταση, να μη δώσεις μεγάλη σημασία, να μην κλαίς, να μη φωνάζεις, να μη ζεις δραματικά κάθε στιγμή, να παρατηρείς και να προσέχεις.

Ήταν σίγουρη ότι θα τα κατάφερνε τον Ιούλιο του 1965, θα έμενε απ’ έξω, θα ξεπερνούσε εύκολα αυτό το κοινό βάρος, θα έκοβε οριστικά τους δεσμούς της με το απροσδιόριστο φορτίο, θα ανοιγόταν ελεύθερη στο σύμπαν, θα κυκλοφορούσε με ταχύτητα ηλεκτρικού τραγουδιού με αγγλικούς στίχους, θα ήταν πολύ προσεκτική και σε λίγο κανείς δεν θα μπορούσε να την φτάσει, δεν θα αισθανόταν καθόλου το βάρος της, θα πήγαινε παντού, ελαφριά σαν πούπουλο, μακρινή, απρόσιτη, αδιάφορα για τα πάντα, ευγενική, κυνική, συμπαθητική, ευχάριστη. Ήξερε τον τρόπο, ήταν βέβαιη ότι θα γίνει κάτι πολύ μεγάλο γιατί ήξερε τη μέθοδο, έπρεπε να συγκρατείται όταν εκνευριζόταν η μαμά, να μην της απαντάει, να δημιουργεί γύρω της έναν αόρατο προστατευτικό κλοιό, να κλείνεται σ’ ένα παρατηρητήριο, να παρακολουθεί με συγκατάβαση τις ελαφρά ασυνάρτητες ιστορίες της γιαγιάς, να μην τις παίρνει ποτέ στα σοβαρά, να τις αντιπαρέρχεται με χαρακτηριστική ευκολία, να μην τις πιστεύει, να βλέπει τη γιαγιά σαν πλάσμα ενός άλλου κόσμου, οριστικά χαμένου. Έπρεπε να υποδύεται ότι είναι εκεί και ζει μαζί τους και την κατάλληλη στιγμή να την κοπανήσει, να ζήσει ελεύθερα, να σπάσει τα δεσμά, να κάνει κάτι δικό της, να της το αναγνωρίσουν. Ήξερε τον τρόπο, τον έλεγαν άλλωστε τα τραγούδια, τον έγραφαν οι εφημερίδες, τον ψιθύριζε το ραδιόφωνο, τον αποθέωναν οι ταινίες, όλα γύρω της τής ψιθύριζαν ότι έπρεπε να ξεκόψει, να ξεχάσει, να συγκρατηθεί, να περιμένει την κατάλληλη στιγμή κι όταν έρθει η ευκαιρία να την αρπάξει χωρίς να κοιτάξει πίσω,να προχωρήσει χωρίς να φοβηθεί, να μη σκεφτεί τίποτα, να ζήσει από εδώ και πέρα αδιαφορώντας τελείως για το τι έγινε πριν τριάντα ή χιλιάδες χρόνια, να ξεχάσει επιτέλους αυτό που οι άλλοι δεν μπόρεσαν, αυτό το απροσδιόριστο φορτίο που τους βασάνιζε και τους έκανε να ζουν δραματικά την κάθε στιγμή. (...)

Για είκοσι ολόκληρα χρόνια που έγιναν καπνός ήξερε τον τρόπο, όλη η παρέα της τον ήξερε, τον επεξεργαζόταν ασταμάτητα, τον τελειοποιούσε, είχε γίνει κοινό μυστικό αυτός ο τρόπος του να πετάς το κοινό φορτίο στα τάρταρα της λησμονιάς και να τρέχεις ελεύθερη, να κόβεις με χαρακτηριστική λύσσα το νήμα, επιτέλους να ξεκόβεις.  Ήταν κοινό μυστικό ότι δεν χρειαζόταν καμμιά πίστη, μόνο μερικές αυταπάτες ήταν επιτρεπτές ώστε να βρίσκεις συμμάχους, καμμιά πίστη, μόνο μια δόση ύφους ανακατεμένη με λίγο λεξιλόγιο ήταν αρκετή, ήταν κοινό μυστικό ότι σαράντα λέξεις ήταν αρκετές, αρκεί να έβρισκες σαράντα λέξεις δικές σου. (...)

Για είκοσι ολόκληρα χρόνια επεξεργαζόσουνα τον τρόπο να είσαι μοναδική, επιτέλους ξέκοβες, έβρισκες μία-μία τις σαράντα λέξεις σου, γινόσουνα κάτι πολύ μεγάλο που ούτε το αναγνώρισαν ούτε δεν το αναγνώρισαν, γινόσουνα κάτι πολύ αδιάφορο και τώρα θυμάσαι μία-μία τις ασυνάρτητες ιστορίες ασήμαντων γυναικών τριάντα ή χιλιάδες χρόνια πριν, προσπαθώντας να εντοπίσεις σ’ ένα αόρατο νησί το χαμένο νήμα που τις συνέδεε.»

Χρήστος Βακαλόπουλος, Η γραμμή του ορίζοντος, 
εκδ. ΕΣΤΙΑ (1991)


15 Οκτωβρίου 2013

Καθηλώσεις σε πρώιμα στάδια της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης


Και φυσικά οι αγοραίοι λεχρίτες του "ξανά Μύκονος" "ξανά κόκα-μοντέλα-καναπές" και ξανά "90's αλαζονεία", δεν μας εκπλήσσουν με την ξεπεσμένη προπαγάνδα τους. Τους περιφρονούμε. Το ίδιο ισχύει και για τους δυσκοίλιους συμφεροντολόγους του "εκσυγχρονισμού", που καμουφλάρουν το βόλεμα και την υδροκέφαλη κρατικοδίαιτη ιδιώτευσή τους, πίσω από το "αίτημα για σειρά και τάξη", που θα φέρει "πλούτο κι ανάπτυξη". Ζούμε σε παράλληλους κόσμους.

Αλλά ... αυτό το ανόητο σύνθημα είναι εντελώς θλιβερό.
Ξανά Πολυτεχνείο!
Να θυμηθούμε τα νιάτα μας!
Ξανά λύκειο, γυμνάσιο, δημοτικό, και πάει λέγοντας ως ότου να φτάσουμε στην ναρκισσιστική ευδαιμονία της μήτρας που αυτήν φαίνεται πως αποζητούν οι "Μπέντζαμιν Μπάτον" μιας ολωσδιόλου θολής και στρεβλωτικής κριτικής στο υπάρχον. Καθήλωση πάνω στην καθήλωση, ναρκισσισμός, φιγούρα, εγωτισμός, πολιτική θολούρα, σεχταρισμός ανακατεμένος με αντιδραστική νοσταλγία και πίσω από όλα η δίψα για χειραγώγηση και εξουσία ...

Μα είναι αβάσταχτο το κενό! 

Νοσταλγικοί "δημοκράτες" και λοιποί φιγουρατζήδες ακόλουθοι:
Η επιδίωξη της δημοκρατίας δεν ξεκινά σαν επανάληψη στο καλοκαιρινό πρόγραμμα της τι-βι που έχετε στο κεφάλι σας.
Είναι ανεπανάληπτη η κάθε προσπάθεια.
Δεν έχει "ξανά", έχει σπιρτάδα και τόλμη.



13 Οκτωβρίου 2013

Η πλάνη της Τεχνικής - συνέντευξη του Ζακ Ελλύλ | Μανιφέστα 25




Η ΣΥΝΑΡΠΑΣΤΙΚΗ συνέντευξη-ομιλία του Ζακ Ελλύλ, στην οποία είχαμε αναφερθεί πριν δυόμισυ χρόνια και τη χρωστάμε στην ολλανδική ομάδα ReRun Producties, τώρα με ελληνικούς υπότιτλους. Τους ενεργοποιείτε κάνοντας κλικ στο σχετικό εικονίδιο στο κάτω δεξιά μέρος της οθόνης.

Μετάφραση υποτίτλων: Ιβάν Γιαννακοπούλου. 
Επιμέλεια: Γιάννης Δ. Ιωαννίδης. 
Προσαρμογή: Ηλίας Διάμεσης.





12 Οκτωβρίου 2013

Για τα κουλουβάχατα της Ιστορίας


Από ένα γράμμα του Έγκελς στον Μπλόχ
στις 21 Σεπτεμβρίου του 1890


"Η Ιστορία πλάθει τον εαυτό της με τέτοιο τρόπο ώστε το τελικό αποτέλεσμα ξεπηδάει πάντα μέσα από συγκρούσεις πολλών ατομικών θελήσεων, που κάθε μία τους πάλι έγινε αυτό που είναι χάρη σε πάμπολλες ειδικές συνθήκες ζωής.  Έτσι είναι αμέτρητες οι διασταυρωμένες ενέργειες και άπειρη η σειρά των παραλληλόγραμμων δυνάμεων μέσα από τις οποίες ξεπηδάει μια συνισταμένη. Το ιστορικό γεγονός. Αλλά κι αυτό το ίδιο μπορεί πάλι να θεωρηθεί προϊόν μιας δύναμης που κοιταγμένη στο σύνολό της εργάζεται ασύνειδα και δίχως βούληση. Γιατί εκείνο που θέλει το κάθε άτομο εμποδίζεται από καθένα από όλα τα άλλα, και ο,τι προκύπτει είναι κάτι που δεν το θέλησε κανείς."


Υγ Izi. Θα σας έχει τύχει φαντάζομαι!



07 Οκτωβρίου 2013

Από την Αρετή στον Τρόμο

Δυο αποσπάσματα προς στοχασμό στις μέρες αυτές που ξεσπαθώνουν οι ενάρετοι...

1.

«Τότε επικράτησαν οι αφηρημένες αρχές −η αφηρημένη ελευθερία∙ και μαζί της, ακριβώς επειδή δεν ήταν πραγματική ελευθερία, βασίλεψε η αφηρημένη αρετή. Αυτού του είδους η αρετή βάλθηκε να κυριαρχήσει εναντίον όλων εκείνων που η διαφθορά τους, τα παλιά συμφέροντά τους ή ακόμα και η κατάχρηση που έκαναν στην ελευθερία τους, τούς είχαν απομακρύνει από την αρετή. Όμως σε αυτές τις συνθήκες η αρετή δεν είναι παρά μια σκέτη ιδέα, η οποία διακρίνει εκείνους που είναι απλώς διατεθειμένοι να γίνουν ενάρετοι από εκείνους που δεν είναι.

Έτσι βασίλεψε τελικά η γενικευμένη καχυποψία, (...) η οποία ήταν επόμενο να πάρει τεράστιες διαστάσεις και να οπλιστεί με τρομερή δύναμη. Ο Ροβεσπιέρος ήταν εκείνος που έθεσε την αρετή ως υπέρτατη αρχή και μπορούμε να πούμε ότι την είχε πάρει εντελώς στα σοβαρά. Το αποτέλεσμα ήταν, μαζί με την αφηρημένη αρετή, να επικρατήσει και ο τρόμος. Διότι πράγματι, η υποκειμενική αρετή, η αρετή που επικρατεί με το συναίσθημα, φέρνει πάντοτε μαζί της την φρικτότερη τυραννία.»

Γκ. Β. Φ. Χέγκελ, Μαθήματα πάνω στην ιστορία της φιλοσοφίας (1837).

2.

«Δεν είναι το χάος το χαρακτηριστικό στοιχείο του μηδενισμού -ή του κράτους που γίνεται λεία του μηδενισμού. Φυσικά μπορεί ένα μηδενιστικό κόμμα να εκμεταλλευτεί ή και να προξενήσει το χάος και την αταξία, για να διευκολυνθεί από τις χαοτικές καταστάσεις και να καταλάβει την εξουσία. Όμως ποτέ άλλοτε δεν λειτούργησε με τόση ακρίβεια η εκτελεστική εξουσία και η οφειλόμενη σε αυτήν τάξη, όπως στα ολοκληρωτικά καθεστώτα, που είναι το πιο φανερό σημάδι της μηδενιστικής εποχής μας. Ακόμα και ο θάνατος κατάντησε ένα απλό μέτρο της εξουσίας. 

Χάρη στην τέλεια λειτουργία του κρατικού μηχανισμού εξολοθρεύονται εκατομμύρια ανθρώπων στα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Η τάξη και όχι το χάος είναι το χαρακτηριστικό του μηδενιστικού καθεστώτος. Η αριθμομηχανή παίζει πρωτεύοντα ρόλο στα ολοκληρωτικά, μηδενιστικά καθεστώτα -κι ο άνθρωπος γίνεται ένα απλό αντικείκενο των λογαριασμών τους.»

Φριτς Λάιστ, Γειτονία με δαίμονες, 
εκδ. ΜΑΡΗ (1962)


04 Οκτωβρίου 2013

Μια διαφορετική θεωρία των "δυο άκρων"


Πρέπει να το αναγνωρίσουμε. Η σύγχρονη κοινωνία κινείται πράγματι ανάμεσα σε δυο άκρα. Ανθρωπολογικά όμως άκρα! Το ένα άκρο, που αποτελεί και το ιδανικό ή πρότυπο προς μίμηση, προσδιορίζεται από την ατομοκεντρική αντίληψη του ανθρώπου. Το άλλο, που αποτελεί τον τύπο προς αποφυγή, προσδιορίζεται από την κολλεκτιβιστική αντίληψη. 
 
Για όσους δεν έχουν παρακολουθήσει τη σχετική προβληματική μας, χρειάζεται να επισημάνουμε κάπως σχηματικά αλλά με σχετική ακρίβεια τα εξής:
 
α) Ο ατομοκεντρισμός θεωρεί ότι το Άτομο προηγείται οντολογικά της Συλλογικότητας και έτσι ορίζει τον άνθρωπο προωτίστως ως «άτομο», δηλαδή με βάση όλα όσα τον διακρίνουν ή και χωρίζουν από τη συλλογικότητα∙ 
ενώ
β) ο κολλεκτιβισμός θεωρεί ότι η Συλλογικότητα προηγείται οντολογικά του Ατόμου και έτσι ορίζει τον άνθρωπο πρωτίστως ως «μέλος» συλλογικότητας, δηλαδή με βάση όσα τον ενώνουν ή και ταυτίζουν μαζί της.

Καθώς η εξατομίκευση αποτελεί (ιστορικά: μέσα από την αντίθεσή της προς το μεσαιωνικό κολλεκτιβισμό) το ιδανικό της σύγχρονης κοινωνίας, το δικό της ορισμό του «κατεξοχήν ανθρώπινου», επόμενο είναι αυτήν να δοξολογούν οι κυρίαρχοι διανοητές, προς αυτήν να προσανατολίζει η κυρίαρχη παιδεία και με αυτήν σαν πυξίδα ζωής να προσανατολίζεται η μέγιστη μάζα των συγχρόνων μας. Αντίστοιχα βεβαίως, κακολογείται, αποδοκιμάζεται και απαξιώνεται, ως τύπος προς αποφυγήν, η κολλεκτιβοποίηση.

Ατομοκεντρισμός και Κοινωνικό Συμβόλαιο 
 
Ένα ειδικό πρόβλημα του ατομοκεντρισμού είναι ότι, εάν εκληφθεί κατά γράμμα −και εξτρεμισμός δεν είναι παρά αυτό: η απαίτηση μιας κατά γράμμα πρόσληψης και άμεσης πραγμάτωσης ενός ιδανικού−, τότε δεν αποτελεί δύναμη ζωογόννησης αλλά απεναντίας διάλυσης της κοινωνίας. 
 
Στο πρόβλημα αυτό, η σύγχρονη, ατομοκεντρικά προσανατολισμένη κοινωνία μας απάντησε επιστρατεύοντας την ιδέα του συλλογικού ως «συμβολαίου»: κοινωνικό συμβόλαιο, πολιτικό συμβόλαιο, οικονομικό συμβόλαιο, ακόμα και συμβόλαιο γάμου σε τελική ανάλυση. Τούτη η ιδέα εννοεί ότι, για να παραμένει «λελογισμένα» στην τροχιά της εξατομίκευσης, δηλαδή χωρίς να υπονομεύει με ατομοκεντρικές ακρότητες τη συλλογική συνύπαρξη, ο σύγχρονος άνθρωπος οφείλει να είναι πριν από όλα ένας «διαπραγματευτής».

Παρολαυτά, τόσο η έννοια του «συμβολαίου όσο και της «διαπραγμάτευσης» ανήκουν και αυτές στη σφαίρα του ιδανικού. Ο λόγος είναι ότι, επί της ουσίας, προϋποθέτουν άτομα που διαθέτουν ίση, ή πολύ κοντινή, ποσότητα ισχύος, κάτι που ασφαλώς δεν συμβαίνει στον πραγματικό κόσμο, όπου η μέγιστη ατομοκεντρική ακρότητα στην οποία έχει την ισχύ να φτάσει ο ένας είναι π.χ. να βάψει φούξια τα μαλλιά του και να γεμίσει τη φάτσα του παραμάνες, ενώ ο άλλος να ιδιοποιηθεί το συλλογικό τόσο ώστε εξισώσει την περιουσία του με το ΑΕΠ μιας κάποιας χώρας. 
 
Γι’ αυτό το λόγο, άλλωστε, στη μοντέρνα κοινωνία άνθισε −και με το μαρασμό της άρχισε να μαραίνεται− η προβληματική των «δικαιωμάτων», που ασφαλώς πρέπει πάντοτε να νοούνται σε αντίστιξη με τα «προνόμια», δηλαδή ως δικαιώματα των αδυνάμων, ανασχετικά της ισχύος των δυνατών.  Και γι’ αυτό το λόγο, κύριο πρόβλημα της μοντέρνας κοινωνίας έγινε η μείωση της διαπραγματευτικής ρευστότητας, η αποδυνάμωση της ιδέας του «πολίτη», η υποκατάσταση του δρώντος υποκειμένου από τον «ρόλο» και η μέγιστη δυνατή παγίωση του «συμβολαίου».

Η αντικατάσταση του Συμβολαίου από το Σύστημα
 
Έτσι, και ιδίως στο βαθμό που υποχωρούσε η επαναστατική ορμή δια της οποίας επικράτησαν αυτά τα μοντέρνα ιδανικά, η πορεία των πραγμάτων −δηλαδή συγκεκριμένα: η πορεία αυτονόμησης του συλλογικού από τα δρώντα υποκείμενα που το συγκρότησαν− πήρε μια νέα τροπή. Συγκεκριμένα, οδήγησε στην προοδευτική αντικατάσταση του «συμβολαίου» από το σύνολο εκείνων των δυναμικών και των αλληλεξαρτώμενων στοιχείων του συμβολαίου, που μπορούν να σταθούν αυτονομημένα από τη δράση των «διαπραγματευτών». Αυτή η διαδικασία σήμαινε με δυο λόγια την αντικατάσταση του «συμβολαίου» από το «σύστημα»: κοινωνικό σύστημα, πολιτικό σύστημα, οικονομικό σύστημα.

Με αυτό τον τρόπο, η μοντέρνα ατομοκεντρική κοινωνία βρέθηκε να εξαρτάται από την ευρυθμία όχι μόνο των επιμέρους «συστημάτων» της, αλλά και του συνόλου της ως «σύστημα». Τούτη η ευρυθμία απειλείται  εκ των έσω, από την αυξανόμενη δυναμική του ενός ή του άλλου από τα δυο ανθρωπολογικά άκρα του κυρίαρχου συστήματος και την παρεπόμενη «πτώση» του, είτε προς μια κολλεκτιβιστική υποστροφή, είτε προς μια υπεξατομικευτική αποδιάθρωση.

Η σημερινή κατάσταση πραγμάτων
 
Σίγουρα δεν είναι παράλογο να υποθέσουμε, ότι συνθήκες ανατροπής −όχι όμως οπωσδήποτε και ανατροπή, ούτε και οπωσδήποτε ανατροπή υπέρ μιας καλύτερης κοινωνίας−μπορούν να υπάρξουν μόνον όταν επισυμβεί συνάντηση των δυο παραπάνω συνθηκών, δηλαδή όταν, όπως έχει ευφυώς ειπωθεί, «όταν οι πάνω δεν θα μπορούν κι οι κάτω δεν θα θέλουν». Παρολαυτά, επειδή δεν έχουμε ούτε το χάρισμα ούτε και το θράσος να το παίξουμε προφήτες ή στρατηγοί, ας αρκεστούμε να θυμίσουμε πού βρισκόμαστε τώρα υπό το φως των παραπάνω επισημάνσεων.

Βρισκόμαστε λοιπόν σε μια ιστορική στιγμή (από εκείνες που μπορεί να βαστάξουν δεκαετίες και βάλε…) κατά την οποία:

  • η διαδικασία αντικατάστασης του «συμβολαίου» από το «σύστημα» είχε ήδη εκβάλλει στην υπαγωγή όλων των μοντέρνων υποσυστημάτων στο «τεχνικό σύστημα» και στην αντίστοιχη σάρωση όλων των μοντέρνων «εσχατολογιών» από τον τεχνολογικό μεσσιανισμό∙
και κατά την οποία,

  • μετά την πτώση του μυθολογικού «σοβιετικού» αντιπάλου και με τις πλάτες του τεχνικού συστήματος, η ευρυθμία του «συστήματος» απειλήθηκε κρίσιμα εκ των έσω από μια υπέρμετρη «πτώση» προς το άκρο της εξατομίκευσης −από όπου τόσο η μεγιστοποίηση της κοινωνικής αναισθησίας όσο και η λεγόμενη υπερσυγκέντρωση του κεφαλαίου, με την αντίστοιχη καταρράκωση της δημόσιας σφαίρας και των λειτουργιών της.
Σε τούτες τις συνθήκες, η χαρακτηριστική σπάνη προτάσεων και η αδυναμία δυναμικών που να πηγαίνουν πέρα από τα ανθρωπολογικά όρια της κυρίαρχης κοινωνίας, οδήγησε εκ των πραγμάτων και εξακολουθεί να παρασέρνει τμήματα του μικρομεσαίου χώρου του συστήματος προς τον αντίπερα πόλο, αυτόν της κολλεκτιβιστικής υποστροφής ακόμα και με τη ναζιστική εκδοχή της, χωρίς ασφαλώς αυτό να σημαίνει την έστω και στο ελάχιστο «απεξάρτησή» τους από την κύρια γραμμή πλεύσης του όλου συστήματος, δηλαδή από τον τεχνολογικό μεσσιανισμό και την τεχνική ολοποίηση −απεναντίας ! [1].

Παρολαυτά, τούτη η τάση δεν αποτελεί τον κύριο κίνδυνο της ιστορικής στιγμής μας, ή μάλλον αποτελεί κίνδυνο μόνο στο βαθμό που, ουρλιάζοντας κατά της «διαφθοράς» και υπέρ της «τάξης» και της «ασφάλειας», αιματοδοτεί και αυτή την κυρίαρχη πεποίθηση ότι το πρόβλημα που έχουμε να λύσουμε δεν είναι παρά η αποκατάσταση της ευρυθμίας του «συστήματος».

Αλλά σε τελική ανάλυση, το πρόβλημα δεν βρίσκεται εκεί…



[1] Γι’ αυτό αξίζει να επισημάνουμε με συντομία το εξής: ότι η ιστορικά πασίγνωση αφοσίωση του φασιστοναζισμού στον τεχνολογικό μεσσιανισμό −η οποία τον τοποθετεί με σαφήνεια εντός των ορίων της νεωτερικής κοινωνίας− πρέπει πάντοτε να τονίζεται όσες «συγγένειές» του κι αν εντοπίζει κανείς με προνεωτερικές/προκαπιταλιστικές κοινωνίες και ανθρωπολογικές διακηρύξεις.

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

Ετικέτες

1000 ρέγγες (7) 1100 (1) 1789 (2) 1837 (1) 1846 (1) 1848 (1) 1850 (1) 1871 (1) 1900 (2) 1907 (1) 190cm (4) 1917 (12) 1919 (1) 1936 (2) 1939 (1) 1940 (1) 1943 (2) 1944 (1) 1946 (1) 1947 (1) 1950 (2) 1952 (1) 1957 (1) 1965 (3) 1967 (1) 1968 (5) 1969 (1) 1978 (2) 1980 (1) 1983 (1) 2003 (1) 2006 (1) 2008 (9) 2015 (1) Α. Μπορντίγκα/A. Bordiga (1) Α. Σβιατόγκορ/А. Святогор (1) Α.Ι. (7) Α.Κέννυ/A. Kenny (1) Α.Κοντ/A.Comte (1) Α.Ντ.Μονκρετιέν/A.de Montchretien (1) αγάπη (5) Αγγλία (3) Αγία Πετρούπολη (1) Αδάμ Σμιθ/Adam Smith (9) Αθήνα (13) Αιδ. Μπίλι/Rev Billy (1) Άινσταϊν (1) Αισχύλος (1) Άκης Πάνου (1) Ακρόπολη (2) Αλαίν Καγιέ/Alain Caillé (1) Άλαν Τιούρινγκ/Alan Turing (2) Άλασνταιρ Μακιντάιρ/Alasdair MacIntyre (1) Αλβέρτος ο Μέγας (1) Αλέκα Παπαρήγα (1) Αλέξανδρος Κοζέβ/Alexandre Kojève (2) Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1) Αλέξανδρος Σμέμαν/Александр Шмеман (1) Αλέξανδρος Σοκούροφ/Алекса́ндр Соку́ров (1) Αλέξανδρος Τομπάζης (1) Αλέξανδρος Τρόκκι/Alexander Trocchi (1) Αλεξάντερ Μπέρκμαν/Александр Беркман (3) Αλέξης Ασλάνογλου (2) Αλέξης Καλοφωλιάς (1) Αλέξης ντε Τοκβίλ/Alexis deTocqueville (3) αλήθεια (27) Αληthεια (2) Αλκιβιάδης (1) αλλοτρίωση (61) Αλμπέρ Καμύ/Albert Camus (2) Άλμπερτ Σπέερ/Albert Speer (2) Άλμπερτ Φίνεϊ/Albert Finney (1) Αλμπέρτο Καβαλκάντι/Alberto Cavalcanti (2) Άλμπρεχτ Ντύρερ/Albrecht Duhrer (1) Άλντους Χάξλεϊ/Aldus Haxley (1) Αλταμίρα (6) Αλφειός (1) Αναξίμανδρος (1) ανάπτυξη (17) αναρχισμός (10) Ανδρέας Εμπειρίκος (1) Ανδρέας Παπανδρέου (1) ανθρώπινα πιράνχας (32) ανθρωπολογία (1) Άννα Άρεντ/Hannah Arendt (8) Άννα Ιβάνοβνα Μπελιάι/Анна Ивановна Беляй (1) Άννα Κοκκίνου (1) Ανρί Ντεμπριγιώ/Henry Debrillaut (1) Ανρί Λεφέβρ/Henri Lefebre (4) Ανρί Μισώ/Henry Michaux (2) Άνσελμ Γιάπε/Anselm Jappe (1) Άνταμ Κέρτις/Adam Curtis (1) Αντίνοος (1) Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ/Antoine de Saint-Exupéry (1) Αντρέ Κερτέζ/André Kertész (1) Αντρέ Ορλεάν/André Orléan (5) Άντυ Γουώρχολ/Andy Warhol (2) Αντώνης Κουτρουμπής (1) αξία (13) Άρβο Περτ/Arvo Pärt (2) Αργυριάδης-Καλούμενος-Μπάτσης (1) Άρης Αλεξάνδρου (3) Άρης Κωνσταντινίδης (1) Άρης Μπερλής (1) Άρθουρ Λένινγκ/Arthur Lehning (1) Αρθούρος Σοπενχάουερ/Arthur Schopenhauer (3) Αριστοτέλης (14) Άσγκερ Γιόρν/Asger Jorn (21) Άυν Ραντ/Ayn Rand (3) Αφρική (2) Β. Γκ. Ζέμπαλντ/W. G. Sebald (2) Β.Α. Μότσαρτ/W.A/ Mozart (1) Βαγγέλης Αρτέμης (2) Βαλεντίν Βολόσινοφ/Валенти́н Воло́шинов (1) Βάλτερ Μπένγιαμιν/Walter Benjamin (6) Βανς Πάκαρντ/Vance Packard (2) Βασίλης Ηλιακόπουλος (2) Βασίλης Στρατιώτης (1) Βενετιά (1) Βενσάν Ντεκόμπ/Vincent (1) Βενσάν Ντεκόμπ/Vincent Descombes (16) Βέρνερ Χέρτσογκ/Werner Herzog (1) Βερολίνο (3) βία (20) Βιετνάμ (2) Βίκτωρ Μπούλλα/Виктор Буллаa (1) Βίκτωρ Ουγκώ/Victor Hugo (1) Βίκτωρ Σερζ/Ви́ктор Киба́льчич (1) Βίκτωρ Σκλόφκσι/Ви́ктор Шкло́вский (3) Βίκτωρ Φρανκλ/Victor Frankl (2) Βίλεμ Φλούσερ/Vilem Flusser (1) Βίνσεντ Μπράουν/Vincent Browne (1) βιοτεχνολογία (6) Βλαδίμιρος Λένιν/Влади́мир Ле́нин (6) Βλαντίμιρ Μαγιακόφκι/Влади́мир Маяко́вский (2) βοηθήματα μνήμης (11) Γαλλία (8) Γένεσις (1) Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος (4) Γερμανία (9) Γιάννηδες (1) Γιάννης Γρηγοριάδης (9) Γιάννης Ισιδώρου (4) Γιάννης Κάτρης (1) Γιάννης Πεδιώτης (3) Γιάννης Ρίτσος (3) Γιάννης Σκαρίμπας (3) Γιάννης Τσέγκος (1) Γιόζεφ Μπλοχ/Joseph Bloch (1) Γιόζεφ Ντίτζγκεν/Josef Dietzgen (1) γιορτή (18) Γιούργκεν Χάμπερμας/Jurgen Habermas (2) Γιόχαν Γκριμονπρέ/Johan Grimonprez (1) Γιόχαν Χουιζίνγκα/Johan Huizinga (3) Γιώργος Γαϊτάνος (1) Γιώργος Μακρής (1) Γιώργος Νικολαΐδης (1) Γιώργος Σεφέρης (2) Γιώργος Χαντζής (1) Γκ. Κ. Τσέστερτον/G.K. Chesterton (5) Γκ. Ράιλ/G. Ryle (1) Γκαίτε/Goethe (1) Γκέοργκ Ζίμελ/Georg Simmel (4) Γκετζ Άλυ/Götz Aly (1) Γκι Αμπέιγ/Guy Abeille (1) Γκίλμπερτ Ράιλ/Gilbert Ryle (2) Γκιόργκι Λίγκετι/György Ligeti (1) Γκιόργκι Λούκατς/György Lukács (4) Γκουίντο Καβαλκάντι/Guido Cavalcanti (1) Γκυ Ντεμπόρ/Guy Debord (23) Γκύντερ Άντερς/Günther Anders (9) γλώσσα (21) Γουάλας Στήβενς/Wallace Stevens (1) Γουδή (1) Γουίλιαμ Ήγγλετον/William Eggleton (1) Γουίλιαμ Μπάροους/William Burroughs (2) Γουίλιαμ Σαίξπηρ/William Shakespeare (3) Γούντι Άλλεν/Woody Allen (1) Γρηγόρης Βαλτινός (1) Δανία του Βορρά (2) Δανία του Νότου (5) Δελφοί (1) Δέσποινα Ζευκιλή (1) Δημήτρης Δημητριάδης (1) Δημήτρης Καραγιάννης (1) Δημήτρις Βεργέτης (1) δημιουργικότητα (8) Διεθνής (1) δικαιοσύνη (12) δοκιμασίες (3) Δουβλίνο (1) Δραπετσώνα (1) δυσφορία (30) Ε. Άνσκομπ/E. Anscombe (4) Ε. Βιλ/E. Will (1) Έ. Λ. Μάστερς / Ε. L. Masters (1) Ε.Ε. Κάμινγκς/E.E. Cummings (1) Ε.Χ. Γονατάς (1) Έζρα Πάουντ/Ezdra Pound (1) εικονική δημόσια σφαίρα (5) εικονογραφημένα κείμενα (10) εκπομπές (58) Ελβετία (1) Έλεν Κέλλερ/Helen Keller (1) Ελένη Ηλιοπούλου (1) Ελένη Μπέλλου (1) Ελευθερία (42) Ελευθεριακός (1) Ελίας Κανέττι/Elias Canetti (1) Εμίλ Μπενβενίστ/Emile Beneveniste (1) Εμίλ Ντυρκέμ/Emile Durkheim (1) Εμίλ Σιοράν/Emil Cioran (1) Έμιλυ Ντίκινσον/Emily Dickinson (2) Εμμανουήλ Καντ/Emmanuel Kant (2) Εμμανουήλ Λεβινάς/Emmanuel Levinas (3) Εμμανουήλ Μουνιέ/Emmanuel Mounier (1) Έντσο Τραβέρσο/Enzo Traverso (1) εξατομίκευση (45) εξέγερση (10) εξουσία (38) επανάσταση (25) επαναστατικός χαρτοπολτός (4) επιβίωση (5) επιστήμη (23) Έρασμος/Erasmus (1) εργασία (23) Ερίκ Σατί/Eric Satie (1) Έρικ Χομπσμπάουμ/Eric Hobsbaum (1) Έρνεστ Γκέλνερ/Ernest Gellner (1) Ερνστ Γιούνγκερ/Ernst Junger (2) Ερνστ Κασσίρερ/Ernst Cassirer (3) Ερνστ Μπλοχ/Ernst Bloch (1) ΕΡΩΔΙΟΣ (1) ΕΣΗΕΑ (2) ΕΣΣΔ (1) Ετιέν Ντε λα Μποεσί/Etien De la Boetie (1) Ευγένιος Ενρικέζ/Eugène Enriquez (1) Ευγένιος Ζαμιάτιν/Евге́ний Замя́тинn (1) Ευγένιος Ιονέσκο/Eugene Ionesco (1) ευρωπαϊκή προοπτική (49) ευτυχία (11) Ζ.-Ζ. Ρουσσώ/J.-J. Rousseau (1) Ζ.-Π. Βουαγιέ/J.-P. Voyer (5) Ζ.-Π. Ντιτέιγ/J.-P. Duteuil (1) Ζ.-Π. Ντυπουΐ/J.-P. Dupuy (1) Ζ.-Π. Σαρτρ/J.-P. Sartre (2) Ζακ Ελλύλ/Jacques Ellul (29) Ζακ Λακάν/Jacques Lacan (6) Ζακ Μπουβρές/Jacques Bouveresse (2) Ζακ Ντεριντά/Jacques Derrida (2) Ζακ Πρεβέρ/Jacques Prévert (2) Ζακ Σαπίρ/Jacques Sapir (2) Ζαν Ιτάρ/Jean Itard (1) Ζαν Μορώ/Jeanne Moreau (1) Ζαν Μπωντριγιάρ/Jean Baudrillard (1) Ζαν-Λυκ Γκοντάρ/Jean Luc Godard (3) Ζαν-Πιέρ Βερνάν/Jean Pierre Vernant (1) Ζαπατίστας (1) Ζάχα Χαντίντ/Zahā Ḥadīd (1) Ζάχος Παπαζαχαρίου (1) Ζεράρ Νταβί/Gerard Davy (1) Ζερμαίν Γκρηρ/Germaine Greer (1) Ζήσης Κοτιώνης (2) Ζήσης Σαρίκας (5) Ζιλ Ντελέζ/Gilles Deleuze (2) Ζιλ Ντωβέ/Gilles Dauve (1) Ζορ Βον/Zohr Vaughan (1) Ζύγκμουντ Μπάουμαν/Zygmunt Bauman (3) Ζυλ Ντωβέ/Gilles Dauvé (3) ζωή (45) Ζωρζ Μπατάιγ/Georges Bataille (1) ηθική (34) ΗΠΑ (19) Θανάσης Σβώλος (1) Θάτσερ/Thatcher (1) θέαμα/spectacle (13) Θένια Κουτρουμπή (1) Θεολόγος Βοσταντζόγλου (1) Θεός (16) Θεοφάνης Μελάς (2) Θεσσαλονίκη (2) Θήοντορ Ρόζακ/Theodore Roszak (1) θλίψη (12) Θοδωρής Χιώτης (1) Θόδωρος Ζιάκας (1) Θουκυδίδης (2) Ι.Θ. Κακριδής (1) Ίαν Χάκινγκ/Ian Hacking (2) Ιβάν Παβλόφ/Ива́н Па́влов (1) Ιβάν Τουργκένιεφ/Иван Тургенев (1) Ίγγα Κρεστενσεν/Inger Christensen (1) ιδρύματα τέχνης (7) ικέτες και ξένιοι (6) Ιλιάδα (1) Ιράν (1) Ισαάκ Μπ. Σίνγκερ/Isaac B. Singer (1) Ισπανία (1) Ισπαχάν (1) ιστορία (41) ισχύς (22) Ιχάμπ Χασσάν/Ihab Hassan (1) Ιωάννα Τσιβάκου (1) Ιωάννης ο Θεολόγος (1) Ιωσήφ Στάλιν/Ио́сиф Ста́лин (2) Κ.Π. Καβάφης (3) Κ.Σ. Λιούις/C.S. Lewis (4) Κάθλην Ρέιν/Kathleen Raine (1) καλλιτέχνες (24) Καλοκαίρι (8) Κάρελ Φουνκ/Karel Funk (1) Κάρεν Κίλιμνικ/Karen Kilimnik (1) Καρλ Γκέοργκ Μπύχνερ/Karl Georg Büchner (1) Καρλ Κορς/Karl Korsch (3) Καρλ Κράους/Karl Kraus (3) Καρλ Μαρξ/Karl Marx (33) Καρλ Πολάνυι/Karl Polanyi (2) Καρλ Σμιτ/Karl Schmidt (1) Καρλομάγνος (1) Κάρολος Δαρβίνος/Charles Darwin (1) Καρτέσιος/Descartes (7) Καταστασιακή Διεθνής/Internationale Situationniste (9) καταστασιακοί/situationnistes (20) Κατερίνα Αθανασίου (1) Κατερίνα Ηλιοπούλου (8) Κέβιν Κέλι/Kevin Kelly (2) Κεν Λόουτς/Ken Loach (1) Κεν Ρόμπινσον/Ken Robinson (1) Κένεθ Γκέργκεν/Kenneth Gergen (1) κενό (18) κεφαλαιοκρατία (37) Κίνα (1) Κλάους Κάρστενσον/Claus Carstensen (1) Κλερ Οζιάς/Claire Auzias (1) Κλωντ Λεβί-Στρώς/Claude Lévi-Strauss (4) Κομμούνα (1) κομμουνισμός (10) Κόνσταντ/Constant Niewenhuys (1) Κοπεγχάγη (1) Κόρα Ντάιαμοντ/Cora Diamond (1) Κορνήλιος Καστοριάδης (9) Κουρτ Βάιλ/Kurt Weil (1) Κουρτ Σβίττερς/Kurt Schwitters (1) κράτος (14) κρίση (32) Κριστιάν Ντελακαμπάιν/Christiane Delacampaigne (1) Κριστίν Λαγκάρντ/Christine Laguarde (1) Κριστόφ Κισλόφσκι/Krzysztof Kieslowski (1) Κρίστοφερ Λας/Christopher Lasch (4) Κροστάνδη (1) κυριαρχία (13) Κωνσταντίνος Καραμανλής (1) Κωνσταντίνος Ματσούκας (1) Κώστας Βάρναλης (1) Κώστας Δεσποινιάδης (4) Κώστας Κολημένος (1) Κώστας Παπαϊωάννου (7) Κώστας Χριστοδούλου (1) Κωστής Βελόνης (1) Κωστής Παπαγιώργης (2) Λ. Βίττγκενσταϊν/L. Wittgenstein (17) Λα Μετρί/ La Mettrie (1) Λάζαρος Αρσενίου (3) Λάκι Λουτσιάνο/Lucky Luciano (1) Λάμπρος Κωνσταντάρας (1) Λάο Τσε/老子 (1) Λαρς φον Τρίερ/Lars von Trier (1) λενινισμός (6) Λεξικό Κριαρά (1) Λεξικό Liddell-Scott (2) Λέο Στράους/Leo Strauss (1) Λεόν Βαλράς/Léon Walras (2) Λέσχη Φιλελεύθερης Ανάγνωσης (1) Λετονία (1) Λετριστές/Lettristes (1) Λέων Σεστώφ/Лев Шесто́в (2) Λέων Τρότσκι/Лев Тро́цкий (3) Λιούις Μάμφορντ/Lewis Mumford (10) λογική (3) Λογιόλα/Loyola (1) Λόγος (26) λογοτεχνία (25) Λονδίνο (3) Λουί Αραγκόν/Louis Aragon (1) Λουί Μαλ/Louis Mal (1) Λουΐ ντε Σαιν Ζυστ/Louis de Saint Juste (1) Λουί Ντυμόν/Louis Dumont (6) Λουίς Αλτουσέρ/Louis Althusser (1) Λουίς Μπουνιουέλ/Louis Buñuel (3) Λουσιέν Μαλζόν/Lucien Malson (1) Λουσίντα και Ντέιβις Μάτλοκ/L & D Matlock (1) Λυγκέας (2) Λωτρεαμόν/Lautréamont (7) Μ. Γκωσέ/M. Gauchet (1) Μάης '68 (1) Μάικ Κέλυ/Mike Kelley (1) Μάικλ Χάρντ/Michael Hardt (1) Μάκης Μηλάτος (1) Μακιαβέλλι/Machiavelli (4) Μάλκολμ Λόουρι/Malcolm Lowry (1) Μάλκολμ Χ/Malcolm X (1) μανιφέστα (65) Μανόλης Λαμπρίδης (1) Μανώλης Αναγνωστάκης (3) Μαξ Βέμπερ/Max Weber (2) Μαξ Ήστμαν/Max Eastman (1) Μαρακές (1) Μάρθα Γκέλχορν/Martha Gellhorn (1) Μαρί ντε Ενζέλ/Marie de Hennezel (1) Μαρίνα Τσβετάγιεβα/Мари́на Цвета́ева (3) Μάρσαλ Σάλινς/Marshall Sahlins (5) Μαρσέλ Μαριέν/Marcel Mariën (1) Μαρσέλ Μως/Marcel Mauss (1) Μαρσέλ Ντυσάν/Marcel Duchamp (1) Μάρτζορι Πέρλοφ/Marjorie Perloff (1) Μάρτζορι Ρόουλινγκ/Marjorie Rowling (1) Μάρτιν Λούθερ Κινγκ/M.L. King (1) Μάρτιν Μπούμπερ/Martin Buber (1) Μάρτιν Χάιντεγγερ/Martin Heidegger (5) μελαγχολία (5) Μελούνα (1) Μέριλυν (1) Μεσαίωνας (7) Μέση Ανατολή (1) μεταμοντέρνο (10) μεταμορφωτική δύναμη (34) μηδέν (11) μηδενισμός (35) Μηνάς Εμμανουήλ (1) Μίλτος Θεοδοσίου (2) Μίλτος Σαχτούρης (2) Μίλτων Φρίντμαν/Milton Friedmann (1) Μιριέλ Μπαρμπερί/Muriel Barbery (1) Μισέλ Αλιετά/Michel Aglietta (1) Μισέλ Ουελμπέκ/Michel Houellebecq (3) Μισέλ Πικολί/Michel Piccoli (1) Μισέλ Σερ/Michel Serres (1) Μισέλ Τουρνιέ/Michel Tournier (2) Μισέλ Φουκώ/Michel Foucault (11) ΜΙΤ (1) Μίχαελ Λέβι/Michael Loewy (2) Μιχαήλ Θερβάντες/Miguel Cervantes (1) Μιχαήλ Μπακούνιν/Михаил Бакунин (2) Μιχαήλ Μπαχτίν/Михаи́л Бахти́н (1) Μιχαηλάγγελος Αντονιόνι/Michelangelo Antonioni (2) Μιχάλης Πάγκαλος (1) Μόμπυ Ντικ (1) Μόρις Ντρούρι/Maurice Drury (1) μουσική (36) Μουσταφά Καγιάτι/Mustafa Khayati (1) μοφερισμός/mofferism (6) Μπαρούχ Σπινόζα/Baruch Spinoza (1) Μπάρυ Άνσγουωρθ/Barry Unsworth (1) Μπέλα Ταρ/Béla Tarr (1) Μπέρναρντ Μάντεβιλ/Bernard Mandeville (1) Μπέρτολντ Μπρεχτ/Bertold Brecht (3) Μπίφο Μπεράρντι/Bifo Berardi (2) Μπλεζ Πασκάλ/Blaise Pascal (1) Μπομπ Ντύλαν/Bon Dylan (1) Μπρέτον Γουντς (1) Μπριζίτ Μπαρντό/Brigitte Bardot (2) Μύκονος (1) μυστικισμός (1) Μωρίς Μερλώ-Ποντύ/Maurice Merleau-Ponty (2) Ν.Α. Μπερντγιάεφ/ Н/ А. Бердя́ев (1) Ν.Γ. Πεντζίκης (1) ναζιστοφασισμός (29) ναρκισσισμός (10) Νασρεντίν Χότζας (1) ναυαγοί (2) Νέα Ζηλανδία (1) Νέα Υόρκη (2) Νεάντερταλ (1) νεοφιλελευθερισμός (12) Νίκος Εγγονόπουλος (3) Νίκος Ζαχαριάδης (2) Νίκος Καρούζος (4) Νίκος Μπελογιάννης (1) Νίκος Σκοπλάκης (1) Νίκος Buccanier Κούρκουλος (6) Νόαμ Τσόμσκι/Noam Chomsky (1) Νόρμπερτ Ελίας/Norbert Elias (1) νους (24) Νούτσιο Όρντινε/Nuccio Ordine (1) Ντ. Ουίγκινς/D. Wiggins (2) Ντ. Χάνκοκ/D. Hancock (1) Ντέιβιντ Λυντς/David Lynch (3) Ντέιβιντ Μπομ/David Bohm (1) Ντέιβιντ Ρικάρντο/David Ricardo (4) Ντέιβιντ Χιούμ/David Hume (4) Ντέσμοντ Μόρις/Desmont Morris (1) Ντμίτρι Πρίγκοφ/Дми́трий При́гов (1) Ντον Ντελίλο/Don Delillo (2) Ντόναλντ Γουίνικοτ/Donald Winnicott (2) Ντονέλα Μήντοους/Donella Meadows (1) Ξενοδοχείο των Ξένων (2) Ξενοφών (3) ξεψάρωμα (3) Ο. Σ. Βίκτορ/H. St Victor (1) Οδύσσεια (2) οικονομία (52) Οκτάβιο Πας/Octavio Paz (2) Όλγα Γερογιαννάκη (1) όλεθρος (29) Όμηρος (1) ομιλίες (13) ΟΟΣΑ (1) Ορφέας Απέργης (2) Όσκαρ Ουάιλντ/Oskar Wilde (2) Ουίσταν Ώντεν/Wystan Auden (3) Ουόλτ Ουΐτμαν/Walt Whitman (1) Π.Α.Ρενουάρ/P.A.Renoir (1) Π.Μ.Σ. Χάκερ/P.M.S. Hacker (6) παιδεία (7) παιχνίδι (7) Παναγιώτης Κονδύλης (10) Παπάγος (1) παπαρολογία (7) παράδοση (4) παραμύθιασμα (2) Παρίσι (1) Πάρνηθα (1) Πασκάλ Ενζέλ/Pascal Engel (1) Πάσχος Μανδραβέλης (3) Πέδρο Ματέο/Pedro Mateo (1) Πέπη Ρηγοπούλου (1) περιπέτεια (3) Πέτρος Αρτάνης (1) Πέτρος Κορνήλιος/Pierre Corneille (1) Πέτρος Παπαθανασίου (1) Πήτερ Γκητς/P.T. Geach (2) Πήτερ Κρηφτ/Peter Kreeft (1) Πήτερ Μπρουκ/Peter Brook (1) Πήτερ Ουίντς/Peter Winch (2) Πήτερ Ουότκινς/Peter Watkins (1) Πιέρ Μανάν/Pierre Manent (1) Πιέρ Μπουρντιέ/Pierre Bourdieu (1) Πιέρ-Ζοζέφ Προυντόν/Pierre-Joseph Proudhon (1) Πλαστήρας (2) Πλάτωνας (4) πλουραλισμός (1) ποίηση (67) πολεμικά κείμενα (11) πόλεμος (26) πόλη (25) πολιτική (47) Ποτάμι (1) προαίρεση (1) προεκλογικά μηνύματα (9) προλεταριάτο (47) Προμηθέας (1) προπαγάνδα (57) Πωλ Βιριλιό/Paul Virilio (1) Πωλ Βαλερύ/Paul Valery (1) Πωλ Ζοριόν/Paul Jorion (1) Πωλ Ζωγραφάκης (1) Πωλ Λαφάργκ/Paul Lafargue (2) Πωλ Ρικέρ/Paul Ricoeur (2) Ρ. ΜακΝαμάρα/R. MacNamara (3) Ραούλ Βανεγκέμ/Raoul Vaneigem (6) Ραούλ Σουρίτα/Raul Zurita (1) Ρας Ρίις/Rush Rhees (1) Ράσελ Τζάκομπι/Russel Jacobi (3) Ρέι Μπράντμπερι/Ray Bradbury (1) Ρέιμοντ Κάρβερ/Raymond Carver (1) Ρενέ Ζιράρ/René Girard (10) Ρενέ Κλερ/ René Clair (1) Ρισελιέ/Richelieu (1) Ρίτα Γκαβέρα (1) Ρίτσαρντ Κόμπντεν/Richard Cobden (1) Ρίτσαρντ Μοράν/Richard Moran (1) Ρίτσαρντ Ρόρτι/Richard Rorty (7) Ροβεσπιέρος (1) Ρόζα Λούξεμπουργκ/Rosa Luxembourg (3) Ρόζενταλ-Γιούντιν (1) ρομαντισμός (4) Ρομπέρ Αντέλμ/Robert Antelme (1) Ρόμπερτ Οπενχάϊμερ/Robert Oppenheimer (1) Ρόμπερτ Ρέντφορντ/Robert Redford (1) Ρόμπερτ Φρανκ/Robert Frank (1) Ρόμπερτ Χας/Robert Hass (2) Ρομπέρτο Χουαρόθ/Roberto Juarroz (1) Ρουμανία (1) Ρωσία (3) Σ. Μπενβενούτο/S. Benvenuto (1) Σ. Πιρόν/S. Piron (1) Σαίξπηρ/Shakespeare (1) Σαν Φρανσίσκο (1) σαπουνόφουσκες (10) Σαρλ Μπωντλέρ/Charles Baudeilaire (1) Σαρλ Μπωντλέρ/Charles Baudeilaire (1) Σαρλ Πεγκί/Charles Péguy (1) Σαρλ Φουριέ/Charles Fourier (1) Σβετλάνα Αλεξίεβιτς/Светлана Алексиевич (1) Σέρεν Κίρκεγκωρ/Søren Kierkegaard (5) Σεσίλ Ιγγλέση Μαργέλου (1) Σέσιλ ντε Μιλ/Cecil DeMille (1) σθένος (4) Σιμόν Βέιλ/Simone Weil (6) Σιμόν Λέις/Simon Leys (1) σινεμά (44) Σίνεντ Ο'Κόνορ/Sinead O'Connor (1) Σίντνεϊ Λιουμέτ/Sidney Lumet (1) Σίσυφος (1) σκεπτικισμός (6) Σκιπίων ο Αφρικανός (1) σκουπιδοντενεκέδες (1) Σλαβόι Ζίζεκ/Slavoj Žižek (4) Σόνια (1) σοσιαλδημοκρατία (7) Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα (1) Σουηδία (3) Σουν Τζου/ 孫子 (1) σουρεαλισμός (7) σοφία (6) Σπύρος Κυριαζόπουλος (7) σταλινισμός (14) Σταμάτης Γονίδης (1) Σταμάτης Πολενάκης (1) Στάνλεϊ Κάβελ/Stanley Cavell (2) Στάνλεϊ Κιούμπρικ/Stanley Kubrick (1) Στάντις Λώουντερ/Standish Lawder (2) Στέλιος Κούλογλου (1) Στέλιος Ράμφος (1) Στεφάν Λαβινιότ/Stéphane Lavignotte (1) Στέφανος Λουπάσκο/Stephan Lupasco (4) Στέφανoς Ροζάνης (8) Στήβεν Πίνκερ/Steven Pinker (2) στρατόπεδα εργασίας (10) στρατόπερα αναψυχής (1) Σύλβια Πλαθ/Sylvia Plath (1) Σύλλογος Υπαλλήλων Βιβλίου-Χάρτου (3) Σύνταγμα (1) σχετικισμός (2) Σωκράτης (4) σώμα (3) Τ.Κ.Παπατσώνης (2) Τ.Σ. Έλλιοτ/T.S. Elliot (3) Τάκης Μίχας (2) Ταλίν (1) Τάλκοτ Πάρσονς/Talcott Parsons (1) Τάσος Λάγγης (2) Τέοντορ Αντόρνο/Theodor Adorno (1) τέχνη (71) τεχνικό σύστημα (40) τεχνοκρατία (28) τεχνολογικός μεσσιανισμός (41) τεχνοσάχλα (16) Τζ. Μπένθαμ/J. Bentham (1) Τζ. Ρ. Σάουλ/J. R. Saul (8) Τζ. Σενμπάουμσφελντ/G. Schönbaumsfeld (1) Τζ. Στ. Μιλλ/J. St. Mill (1) Τζ.Ρ.Ρ. Τόλκιν/J.R.R. Tolkien (1) Τζακ Α. Γκόλντστοουν/Jack A. Goldstone (1) Τζέημς Μπάλντουιν/James Baldwin (1) Τζέφρεϊ Χερφ/Jeffrey Herf (1) Τζον Γκρέι/John Gray (1) Τζον Κ. Γκαλμπρέιθ/John K. Galbraith (1) Τζον Λοκ/John Locke (3) Τζον Μ. Κούτσι/John M. Coetzee (2) Τζον Ρωλς/John Rawls (2) Τζον Σερλ/John Searle (6) Τζον Στάινμπεκ/John Steinbeck (1) Τζον Φ. Κέννεντυ/John F. Kennedy (3) Τζον Φόουλς/John Fowles (1) Τζον Χιούστον/John Houston (1) Τζον Ώστιν/John Austin (1) Τζορτζ Όργουελ/George Orwell (4) Τζορτζ Στάινερ/George Steiner (2) Τζόρτζιο Αγκάμπεν/Giorgio Agamben (4) Τζουζέπε Πίνοτ-Γκαλίτσιο/Giuseppe Pinot-Gallizio (1) Τζούλια Κρίστεβα/Julia Cristeva (1) Τομά Λεπετιέ/Thomas Lepeltier (1) Τομάς Ιμπάνιεθ/Tomás Ibáñez (1) Τόμας Πίντσον/ Thomas Pynchon (1) Τόμας Ρηντ/Thomas Reid (2) Τόμας Χομπς/Thomas Hobbes (4) Τόνι Νέγκρι/Toni Negri (2) Τόνι Σουάρτζ/Tony Schwartz (1) τραγωδία (10) Τρανσχιουμανισμός (1) Τριλεκτική (11) Τριστάν Τζαρά/Tristan Tzara (1) Τρόικα (21) Τσαρλς Ντέιβενπορτ/Charles Davenport (1) Τσαρλς Ράιτ Μιλλς/Charles Wright Mills (1) Τσαρλς Σ. Περς/Charles S. Peirce (1) Τσαρλς Τέιλορ/Charles Taylor (1) Τσαρλς Φορτ/Charles Fort (1) τυραννία (14) Υβ Λε Μανάκ/Yves Le Manach (9) Υβ Μισώ/Yves Michaud (1) υλισμός (13) υπαρξισμός (3) υποκείμενο (29) υπομονή (2) Φ. Ε. Ρεϊνάλ/F. E. Reynal (1) Φ. Σελίν/. Céline (1) Φ.Ντ. Πητ/F.D.Peat (1) Φαινομενολογία (1) Φελίξ Γκουαταρί/Félix Guattari (1) Φερνάντο Αρρραμπάλ/Fernando Arrabal (1) Φερνάντο Πεσσόα/Fernando Pessoa (2) Φθινόπωρο (1) Φίγκαρο (1) Φίλιπ Λάρκιν/Philip Larkin (1) Φιλοσοφία (76) Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι/Фёдор Достоевский (5) Φλαν Ο' Μπράϊαν/Flann O' Brien (1) Φουκουσίμα (3) Φρ. Ένγκελς/Fr. Engels (7) Φρ. Νίτσε/Fr. Nietsche (11) Φρ. Σιμιάν/Fr. Simiand (1) Φρ. Φουρκέ/Fr. Fourquet (1) Φράνσις Μπέικον/Francis Bacon (1) Φρανσουά Γκρουά/François Grua (1) Φρανσουά Καραντέκ/François Caradec (1) Φρανσουά Λυοτάρ/François Lyotard (1) Φρανσουά Φουρκέ/François Fourquet (1) Φραντς Κάφκα/Frantz Kafka (2) Φρέντερικ Τέιλορ/Frederick Taylor (1) Φρέντερικ Τζέιμσον/Frederick Jameson (1) Φρήντριχ Γιάκομπι/Friedrich Jacobi (1) Φρήντριχ Έμπερτ/Fredrich Ebert (1) Φρήντριχ Μουρνάου/Friedrich Murnau (1) Φρήντριχ Χάγιεκ/Friedriech Hayek (2) Φριτς Λάιστ/Fritz Leist (1) φρμκ (13) Φρόιντ/Freud (5) Φώτης Τερζάκης (1) Χ. Λ. Μπόρχες/J. L. Borges (2) Χ. Μ. Εντσενσμπέργκερ/H. M. Enzensberger (1) Χάιμε Σεμπρούν/Jaime Semprun (1) χαρά (5) Χάρβαρντ (1) Χάρης Βλαβιανός (1) Χάρι Χόλε (1) Χάρυ Γκουγκενχάιμ/Harry Guggenheim (1) Χάρυ Φράνκφουρτ/Harry Frankfurt (1) Χέγκελ/Hegel (12) Χέερτ Μακ/Geert Mak (3) Χένρικ Ίψεν/H. Ibsen (1) Χέρμαν Μέλβιλ/Herman Melville (1) Χέρμπερτ Μαρκούζε/Herbert Marcuse (2) Χιλή (1) Χίλντε ντε Μπράιν/Hilde de Bruijn (1) χιούμορ (29) Χιροσίμα (4) Χλόη Κολλύρη (1) Χουάλ Βίβες/Juan Vives (1) χρήμα (13) χρήμα και μαγεία (21) Χρήστος Βακαλόπουλος (1) Χριστός (3) χρόνος (10) ψυχή (12) ωφελιμισμός (13) A.I. (6) Ange S. Vlachos (1) Bar Beduin (1) Beatnics (1) beton7 (12) BHL (2) Biennale (2) Bloomberg (1) Bob Dylan (1) Bob Marley (1) Bodies (3) Bruce Springsteen (1) Cinemarian (3) CNN (1) dada (2) dangerfew (77) David Bowie (1) DAVOS (2) Descombes (1) DOCUMENTA (1) Einsatzgruppe D (1) EMAF (1) Frank Zappa (3) Gaston Bachelard/Γκαστόν Μπασλάρ (1) Happyfew (5) HighSpeedAcces (1) Hippies (1) Hollowsky (161) Iggy Pop (1) Il Consigliere (3) intothepill (2) izi (230) Janitoring (1) Jazz (2) Jeffrey Lee Pierce (1) Jimmy Cliff (1) Joe Strummer (1) Johnny Cash (2) Keith Richards (1) La Tribune (1) Malaguena (1) Mark Twain (1) Miles Davis (2) Monty Python (1) Muppet Show (1) nem68 (1) Nick Cave (1) Nosotros (1) psonia (4) RadioBubble (61) Renty (3) Ringo Star (1) RSA (1) Salon De Vortex (5) Scott Asheton (1) Serajevomag (1) sexbox (2) socialmedia (2) Tales from the Crypt (1) TESTS! (6) TwixtLab (1) UNICEF (1) urban hacking (13) Wall Street Journal (1) wobblies (2) Zακ Μπουβρές/Jacques Bouveresse (1) Zabriskie Point (1) zi (1) Zoviets (1)